Door: Lilian van Karnenbeek en Kim Carlotta von Schönfeld
Lilian en Kim hebben voor hun projecten extra financiering binnengehaald via de Wageningen School of Social Sciences (WASS, Wageningen University & Research) om buitenlands veldwerk te doen. Na de zomer van 2018 zal Kim naar Brazilië vertrekken en Lilian naar Frankrijk.
Lilian zal in Lyon en Grenoble (Frankrijk) onderzoek doen naar ecologische wijken. Bij de ontwikkeling van ecologische wijken staat duurzaamheid voorop. Te denken valt aan wijken die zelfvoorzienend zijn in energie of wijken waar volledig duurzaam wordt gebouwd. Vanuit een institutioneel perspectief zal onderzocht worden welke specifieke regels nodig zijn om een ecologische wijk te realiseren. Vragen die centraal staan tijdens dit onderzoek zijn onder andere: Wie is aan zet om deze regels op te stellen? Zijn de regels geformaliseerd? Zijn er sancties als men zich niet aan de regels houdt? Is het de taak van de overheid om deze regels te monitoren? Deze vragen zijn relevant in een tijd waarin men roept om te plannen met minder regels en procedures, terwijl er tegelijkertijd behoefte is aan regulering om strategische opgaven op het gebied van klimaatverandering aan te pakken.
Kim gaat naar São Paulo, Brazilië, waar ze voornamelijk de Minhocão gaat onderzoeken, een sociaal innovatief* project dat redelijk omstreden is: de herontwikkeling van (de omgeving van) een verhoogde snelweg. Momenteel is dit gebied in het weekend en ‘s nachts open voor allerlei niet-gemotoriseerde bezigheden, terwijl het doordeweeks vol staat met auto’s. De snelweg staat grotendeels maar twee meter af van de hoogbouw eromheen. Deze gebouwen stonden er al voordat de snelweg gebouwd werd. Waarom is die dan überhaupt gebouwd? Het is de enige Oost-West verbinding die de mega-stad São Paulo heeft. Wellicht is het ook geen toeval dat de burgemeester die de snelweg liet bouwen bij het begin zijn huis en bij het einde zijn werkplek had.
Intussen spelen er verschillende belangen een rol bij de toekomst van de snelweg: blijft hij met deze diverse functies bestaan, wordt hij afgebroken, of wordt er een soort high-line-park van gemaakt? Deze beslissing heeft invloed op het leven van de bewoners in de directe omgeving. De armere burgers zijn bang voor gentrificatie, terwijl andere burgers juist (meer) gebruik willen maken van de ruimte voor recreatie of kleine bedrijven, zoals het verkopen van snacks en drankjes of het geven van een yogales.
Maar het lot van de Minhocão heeft ook invloed op het leven van de duizenden mensen die deze verbinding dagelijks gebruiken voor hun woonwerk verkeer en de werkgevers die hiervan profiteren, de auto-industrie en zo voort. Politiek dus ook geen makkelijk thema. Hoe gaan de mensen van de verschillende ‘kampen’ met elkaar om? Wat leren ze (wel, en wellicht ook juist niet?) van elkaar? Wordt sociale innovatie hierin meegedacht, en zo ja hoe?
De resultaten van beide onderzoeken zullen gebruikt worden om de Nederlandse context met de buitenlandse context te vergelijken en op die manier een steentje bij te dragen aan het uitwisselen van kennis! We kijken er al erg naar uit!
* sociale innovatie wordt hier simpelweg begrepen als een project dat op een nieuwe manier omgaat met de sociale samenstelling van – en samenwerking tussen – de deelnemers in het opzetten van het project, als ook in het gebruiken van wat er fysiek ontstaat door het project.